W skrócie
- Acetylocholina (ACh) to neuroprzekaźnik, który przenosi sygnały między komórkami mózgowymi i jest ważny dla pamięci i innych funkcji mózgu,
- inne korzyści / funkcje ACh obejmują wspomaganie ruchu mięśni, koncentrację uwagi, uczenie się, pobudzenie, motywację i fazę REM snu,
- niski poziom i zaburzenia acetylocholiny są powiązane ze spadkiem funkcji poznawczych, upośledzeniem pamięci i niektórymi zaburzeniami mózgu, takimi jak choroba Alzheimera,
- chociaż suplementy acetylocholiny nie są w rzeczywistości dostępne, można pomóc swojemu organizmowi produkować więcej acetylocholiny, przyjmując suplementy diety, w tym te, które dostarczają cholinę, oraz jedząc pokarmy bogate w cholinę i węglowodany.
Nootropy to środki poprawiające funkcje poznawcze – pamięć, zdolność do uczenia się, koncentrację. Użytkownicy nootropów na ogół wiedzą czym są neuroprzekaźniki i jakie funkcje pełnią. Jednym z nich jest acetylocholina. Co to jest acetylocholina i jakie pełni funkcje w organizmie?
Acetylocholina jest neuroprzekaźnikiem występującym w organizmie w największej ilości. Odgrywa rolę w utrzymywaniu skupienia, pomaga uczyć się i zapamiętywać nabyte informacje. Wpływa też na kurczenie się mięśni, sen, stan czuwania oraz ułatwiania uwalniania innych neuroprzekaźników, takich jak dopamina i serotonina.
Nie istnieje acetylocholina w tabletkach. Nie ma też dopaminy i serotoniny w tabletkach. Można natomiast dostarczyć organizmowi półprodukty, z których w tkankach może zostać wytworzona acetylocholina. Odpowiednie odżywianie i suplementacja mogą spowodować wzrost stężenia tego popularnego hormonu.
Co to jest acetylocholina?
Acetylocholina (ACh) jest neuroprzekaźnikiem i neuromodulatorem. Oznacza to, że działa poprzez wysyłanie sygnałów między nerwami. Składa się z kwasu octowego i choliny i jest częścią układu cholinergicznego.
ACh jest najbardziej znany ze wspomagania funkcji poznawczych, zwłaszcza pamięci i uwagi. Acetylocholina to jeden z pierwszych neuroprzekaźników odkrytych przez współczesną naukę.
Gdzie w ciele znajduje się acetylocholina? W ośrodkowym układzie nerwowym (OUN), który obejmuje mózg i rdzeń kręgowy, oraz obwodowym układzie nerwowym, który jest siecią nerwów zlokalizowanych poza mózgiem i rdzeniem kręgowym.
Podobnie jak inne neuroprzekaźniki (substancje chemiczne uwalniane przez neurony w celu wysyłania sygnałów do innych neuronów), acetylocholina znajduje się w szczególności między synapsami nerwów (są to przerwy pomiędzy komórkami nerwowymi).

Acetylocholina jest syntetyzowana w zakończeniach nerwowych z acetylokoenzymu A (pochodzącego z glukozy) i choliny. Cholina jest związkiem, który jest dostarczany organizmowi, jedząc jajka, wątrobę wołową, drób oraz niektóre orzechy i fasole. Im więcej spożywasz choliny, tym łatwiej organizm wytwarza acetylocholinę.
Jak ACh działa w organizmie?
Jaka jest główna rola acetylocholiny? Jako podstawowy neuroprzekaźnik pomaga wysyłać sygnały do innych komórek, w tym neuronów, komórek mięśniowych i komórek gruczołowych. Moduluje również uwalnianie innych neuroprzekaźników, w tym dopaminy, noradrenaliny i serotoniny.
Sieć komórek nerwowych wykorzystujących neuroprzekaźnik acetylocholinę nazywana jest układem cholinergicznym.
Niektóre z funkcji acetylocholiny
- Pobudzanie mięśni szkieletowych do skurczu,
- hamowanie aktywacji układu cholinergicznego,
- wspomaganie neuroplastyczności, szczególnie w obszarach hipokampa i kory. Neuroplastyczność definiuje się jako zdolność mózgu do tworzenia i reorganizowania połączeń synaptycznych w odpowiedzi na uczenie się lub doświadczenia,
- ochrona przed zaburzeniami pamięci związanymi z wiekiem, w tym związanymi z chorobą Alzheimera,
- wspieranie funkcji wykonawczych, które są uważane za procesy poznawcze wyższego rzędu. Procesy te są związane z kontrolą impulsów, planowaniem, uwagą, podejmowaniem decyzji,
- pomoc w kierowaniu uwagą związaną ze wzrokiem,
- regulowanie motywacji, pobudzenia i niektórych faz snu.
Korzyści zdrowotne
Pomaga w nauce i koncentracji
Badania pokazują, że ACh jest ważna dla stanu czuwania, utrzymania uwagi i pośredniczenia w zmianach w mózgu (w tym w hipokampie i przodomózgowiu), które prowadzą do uczenia się i tworzenia pamięci. Jednym ze sposobów, w jaki to robi, jest wpływanie na sposób, w jaki synapsy wysyłają i odbierają informacje zwrotne, wzmacniając różne rodzaje „kodowania” w różnych strukturach korowych mózgu.
Obsługuje pamięć
Badania naukowe łączą również sygnalizację cholinergiczną z poprawą pamięci, a nawet działaniem przeciwzapalnym, które wpływają na to, jak mózg tworzy i przechowuje wspomnienia. U osób z chorobą Alzheimera cholinesteraza rozkłada się i niszczy acetylocholinę, prowadząc do dysfunkcji ACh, co negatywnie wpływa na funkcje poznawcze na różne sposoby.
Mózgi osób z chorobą Alzheimera mają niższy poziom acetylocholiny niż osoby zdrowe, a leki stosowane w leczeniu wczesnych stadiów choroby – donepezil (Aricept), galantamina (Reminyl) i rywastygmina (Exelon) – działają poprzez blokowanie enzymu, cholinoesterazy, który rozkłada acetylocholinę.
Ułatwia skurcze mięśni
ACh działa jak substancja chemiczna, którą neurony ruchowe w układzie nerwowym uwalniają w celu aktywacji mięśni. W połączeniach nerwowo-mięśniowych pozwala na skurcze mięśni szkieletowych, co jest niezbędne dla wielu funkcji, takich jak ruch i koordynacja.
Może wspomagać skurcze mięśni gładkich, rozszerzenie naczyń krwionośnych, zwiększenie wydzielania z organizmu i spowolnienie akcji serca.
Pomaga kontrolować fazy snu i czuwania
Ponieważ działa jako neuromodulator i wpływa na uwalnianie innych sedatywnych i stymulujących neuroprzekaźników, wiadomo, że ACh wpływa na motywację, pobudzenie, uwagę i poziom energii.
ACh bierze udział w utrzymywaniu fazy REM podczas snu (szybkie ruchy gałek ocznych, cykle snu, które są niezbędne do przywrócenia i uczenia się oraz tworzenia pamięci). A ponieważ wpływa na cykle snu, pomaga czuć się rozbudzonym i aktywnym podczas fazy czuwania.
Zaburzenia acetylocholiny
Antycholinergiczny odnosi się do substancji, które zakłócają normalną aktywność acetylocholiny. Kiedy szlaki ACh pogarszają się i zaczynają działać dysfunkcyjnie, mogą pojawić się problemy, które wpływają na pamięć, kontrolę motoryczną, nastrój i inne funkcje. Dzieje się tak, ponieważ niektóre nerwy nie odbierają już sygnałów tak, jak powinny.
Objawy i powikłania, które mogą wynikać z dysfunkcji acetylocholiny
- Słabe mięśnie,
- Ssaba pamięć i zwiększone ryzyko choroby Alzheimera,
- problemy z kontrolowaniem świadomych ruchów, w tym oczu i twarzy,
- w ciężkich przypadkach (zwykle spowodowanych zażywaniem narkotyków) paraliż i drgawki, problemy z oddychaniem i niewydolność serca.
Co powoduje, że ktoś ma za mało ACh?
Istnieje wiele toksyn i leków, a nawet trucizn pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, które mogą zakłócać syntezę ACh.
Leki i substancje zakłócające działanie acetylocholiny mogą mieć negatywny wpływ na organizm, ponieważ wpływają na organy wewnętrzne – serce, nerwy, mózg i mięśnie. W ciężkich przypadkach objawy i powikłania mogą nawet prowadzić do śmierci.
Niektóre leki te są w stanie zmieniać poziomy ACh i prowadzić do negatywnych objawów, np.:
- Niektóre antybiotyki (klindamycyna, polimyksyna),
- magnez,
- leki przeciwdrgawkowe,
- diuretyki (furosemid),
- blokery kanału wapniowego (nifedypina, diltiazem),
- niektóre schorzenia mogą również zaburzać normalną syntezę ACh, takie jak np. zespół Eatona-Lamberta.
Źródła i dawkowanie
Jakie pokarmy zawierają acetylocholinę? Żywność nie zawiera acetylocholiny, ale niektóre produkty spożywcze dostarczają cholinę, której organizm używa do wytwarzania ACh.
Suplementy acetylocholiny również nie są dostępne, ale podobnie jak w przypadku pokarmów cholinowych, suplementy zawierające cholinę mogą zapewnić dodatkową cholinę i inne składniki odżywcze w celu zwiększenia produkcji ACh, procesów poznawczych i nie tylko.
Najczęściej suplementy choliny są przyjmowane ze względu na ich potencjalny pozytywny wpływ na uwagę, uczenie się i pamięć. Cholinę znajdziesz w niektórych nootropach i suplementach przeciwstarzeniowych, a także w niektórych multiwitaminach i większości suplementów prenatalnych.
W niektórych badaniach sugerowano dietę bogatą w cholinę, aby pomóc ochronić mózgi starszych osób, narażonych na choroby neurodegeneracyjne.
Badania sugerują, że istnieje związek pomiędzy spożyciem choliny a zdrowiem mózgu. Oceniano to za pomocą testów pamięci i innych zdolności poznawczych oraz badań rezonansem magnetycznym mózgu. Osoby, których dieta zawierała dużo choliny, częściej radziły sobie w testach pamięci i zdolności poznawczych oraz miały zdrowszy wygląd tkanki mózgowej.
Niektóre pokarmy bogate w cholinę
- Wątroba wołowa i wołowina ze zwierząt karmionych trawą,
- jajka,
- mięso indyków i kurczaków,
- ciecierzyca,
- kozie mleko,
- fasola, groszek łuskany i inne rośliny strączkowe,
- ryby takie jak dorsz,
- niektóre warzywa, takie jak brokuły, brukselka i kalafior.
Jeśli zdecydujesz się na suplementację choliny w celu zwiększenia poziomu ACh, to jej standardowa dawka wynosi od 250 do 550 miligramów dziennie.
Dorośli mężczyźni potrzebują średnio około 550 mg/dzień, podczas gdy dla kobiet dawka ta wynosi około 425 mg/dzień. Jednak większość ludzi otrzymuje przynajmniej część choliny ze swojej diety, a czasem nawet więcej niż potrzebują, więc suplementacja nie zawsze jest potrzebna a nawet wskazana.
Inne nootropy i suplementy, które mogą pomóc Twojemu organizmowi w tworzeniu większej ilości ACh obejmują:
- Alpha GPC (lub alfa glicerylofosforylocholina) – kwas tłuszczowy, który służy jako źródło choliny,
- CDP-cholina i dwuwinian choliny,
- miłorząb dwuklapowy,
- bacopa monnieri,
- hupercyna-A.
Leki wpływające na acetylocholinę
Oprócz suplementów dostępnych bez recepty istnieje również wiele leków na receptę, które są stosowane klinicznie w celu wpływania na układ cholinergiczny i zmiany poziomu ACh.
Niektóre z tych leków działają poprzez hamowanie acetylocholinesterazy. Przykłady takich leków obejmują neostygminę, fizostygminę i przede wszystkim pirydostygminę. Są one skuteczne w leczeniu choroby zwanej myasthenia gravis, charakteryzującą się szybkim zmęczeniem po wysiłku i osłabieniem mięśni.
Inne leki, które wpływają na poziom acetylocholiny, mogą mieć następujące skutki:
- Rozluźnienie mięśni oczu, powodujące rozszerzenie źrenic. Stosowane są w stanach zapalnych oka, w leczeniu jaskry oraz podczas niektórych badań okulistycznych,
- spowolnienie pracy żołądka i jelit oraz zmniejszenie wydzielania kwasu żołądkowego. Może to pomóc zmniejszyć skurcze żołądka, biegunkę, zapalenie uchyłków, zapalenie trzustki i moczenie nocne,
- leczenie lub zapobieganie zawrotom głowy, nudnościom i innym aspektom choroby lokomocyjnej,
- leczenie choroby Parkinsona i choroby Alzheimera.
Zagrożenia i skutki uboczne
Co się stanie, jeżeli poziom acetylocholiny będzie zbyt wysoki? Jak przedstawiono wyżej, nie da się przyjmować bezpośrednio acetylocholiny, ale można spożywać zbyt dużo choliny z jedzenia lub suplementów.
Przyjęło się, że bezpieczna górna granica dziennego przyjmowania choliny wynosi 3500 mg.
Przyjmowanie dużych dawek choliny może prowadzić do wytwarzania zbyt dużej ilości acetylocholiny. W dużych ilościach suplementacja taka może powodować niskie ciśnienie krwi, pocenie się, rybi zapach ciała i zbyt dużą produkcję śliny.