Lęk, uczucie wewnętrznego napięcia, zaburzenia snu, drażliwość, nieadekwatne reakcje emocjonalne – współcześnie można zaobserwować znaczne rozpowszechnienie tych zaburzeń wśród ludzi. Może to być związane z szybkim tempem współczesnego życia, a także obniżeniem odporności na stres pod presją czasu. Oraz nadmiarem informacji, co jest skutkiem szybkiego postępu technologicznego.
Częstość występowania tych stanów jest dość duża i wynosi, według różnych danych, 15-25%. Nieuzasadniony lęk prowadzi do istotnych zaburzeń w codziennej aktywności, działalności zawodowej, kontaktach społecznych itp. Dlatego też odpowiednie leczenie takich przypadków, w tym lekami nootropowymi o charakterze przeciwlękowym, czyli anksjolitykami, ma duże znaczenie społeczne.
Trochę historii
Od ponad ćwierć wieku w praktyce medycznej stosowane są tzw. leki nootropowe. Substancje te wpływają główne na układy neuroprzekaźników i metabolizm komórek nerwowych mózgu. Poprawiają pamięć, działają neuroprotekcyjnie, zwiększają odporność ośrodkowego układu nerwowego na szkodliwe wpływy. W ostatnich latach szybko rozwijają się badania związane z poszukiwaniem i rozwojem mechanizmów działania nowych i istniejących już leków nootropowych. Termin nootropy (greckie noos – umysł, myślenie; tropes – dążenie) został ukuty przez rumuńskiego naukowca C. Giurgea w 1972 r. na oznaczenie klasy leków, które mają pozytywny wpływ na wyższe kognitywne funkcje mózgu. Najbardziej znanym lekiem z tej grupy jest piracetam. Należy on do pirolidonów, co oznacza, że jest oparty na ułożonym w zamknięty pierścień GABA (kwas γ-aminomasłowy).
| Przeczytaj o Aniracetamie i potencjale antydepresyjnych tego racetamu. |
Piracetam został zsyntetyzowany w celu łagodzenia zaburzeń pamięci i poprawy funkcji poznawczych. Później stwierdzono, że podobnie jak psychostymulanty zwiększa sprawność umysłową, ale jest pozbawiony wielu skutków ubocznych psychostymulantów, takich jak rozwój uzależnienia, wzrost tolerancji, zespołu odstawienia itp. Obecnie na rynku farmaceutycznym istnieje ponad 10 oryginalnych leków pirolidonowych, które często określane są mianem racetamów. Niektóre z nich to piracetam, oksyracetam, aniracetam, etiracetam i pramiracetam. Ze względu na szerokie spektrum aktywności terapeutycznej i niezwykle niską toksyczność, nootropy stały się bardzo rozpowszechnione w różnych dziedzinach medycyny. Badania statystyczne wykazały, że leki o właściwościach nootropowych przyjmuje jedna trzecia dorosłej populacji Europy i Japonii. W związku z tym niektórzy autorzy uważają, że można je zasadnie przypisać do grupy leków witalnych.
Mechanizmy działania
Najistotniejszym mechanizmem działania nootropów, oprócz rzeczywistego efektu nootropowego, jest zdolność do stymulowania procesów metabolicznych, ułatwiania odbudowy tkanki mózgowej w przypadku uszkodzeń różnego pochodzenia oraz zwiększania odporności komórek nerwowych na działanie niekorzystnych czynników.
W wielu badaniach eksperymentalnych i klinicznych wykazano inne mechanizmy działania środków neuroprotekcyjnych, w szczególności:
- Stabilizujące błony (regulacja syntezy fosfolipidów i białek w komórkach nerwowych, stabilizacja i normalizacja struktury błon komórkowych),
- Antyoksydacyjne (hamowanie powstawania wolnych rodników i peroksydacji lipidów w błonach komórkowych),
- Antyhipoksyczne (zmniejszające zapotrzebowanie neuronów na tlen w warunkach hipoksji),
- Poprawiające mikrokrążenie w mózgu poprzez optymalizację przechodzenia erytrocytów przez naczynia mikrokrążenia oraz hamujące agregację płytek krwi.
Efektem złożonego działania leków nootropowych jest poprawa aktywności bioelektrycznej i aktywności integracyjnej mózgu. Przejawia się to w charakterystycznych zmianach wzorców elektrofizjologicznych (poprawa przekazywania informacji między półkulami, wzrost poziomu czuwania, wzrost bezwzględnej i względnej mocy widma EEG kory i hipokampa oraz wzrost piku dominującego). Poprawa kontroli korowo-podkorowej, wymiany informacji w mózgu i tworzenia pamięci prowadzi do poprawy percepcji i uwagi, poprawy pamięci i zdolności uczenia się oraz aktywizacji funkcji intelektualnych.
Zdrowie psychiczne człowieka
Nie jest tajemnicą, że zdrowie psychiczne jest kluczem do dobrego samopoczucia fizycznego. We współczesnym świecie ludzie na co dzień spotykają się z nadmiernym stresem. Trudno nam przed nim uciec. Ale na szczęście można go hamować i nim zarządzać. Przeciwlękowe nootropy są jednym ze sposobów pomagania sobie w trudnych okresach życia. Choć początkowo nootropy były stosowane głównie w leczeniu dysfunkcji mózgu u pacjentów w podeszłym wieku z organicznym zespołem mózgowym, w ostatnich latach znalazły szerokie zastosowanie w różnych dziedzinach medycyny, w tym w neurologii, psychiatrii i w narkozie.
Oczywiście nasilone zaburzenia lękowe stanowią odrębną grupę chorób, których leczenie leży w kompetencji psychiatrów i obejmuje stosowanie różnych leków psychotropowych. Przede wszystkim są to antydepresanty i w mniejszym stopniu leki uspokajające. Jednocześnie największą część osób z przejawami lęku i innych schorzeń stanowią pacjenci z różnymi postaciami nerwic (neurastenii), patologii psychosomatycznej, zespołu klimakterycznego, osoby starsze i senioralne z objawami lęku spowodowanymi zmianami w mózgu związanymi z wiekiem, a także osoby, które od dłuższego czasu znajdują się w stanie przewlekłego stresu.
Zdecydowana większość osób z powyższych kategorii nie traktuje swojego stanu jako choroby i nie zgłasza się do lekarzy. Wolą leczyć się samodzielnie, często z pomocą nieodpowiedniego w tej sytuacji alkoholu lub samodzielnie dobranych leków, co znacznie pogarsza ich stan. Przeciwlękowe nootropy są od wielu lat szeroko stosowane w Rosji i krajach byłego ZSRR. Przeszły one wszystkie trzy etapy badań klinicznych i dlatego mogą być stosowane w leczeniu problemów lękowych, takich jak drażliwość, nerwowość, lęk społeczny, bezsenność, niepokój, itp.
Wśród wszystkich produktów chcielibyśmy podkreślić bardzo bezpieczne farmaceutyki OTC, takie jak Selank i Afobazol. Jeśli to nie wystarczy, można zastosować również nieco silniejsze produkty – Phenibut, Picamilon, Tofizopam i Etifoksyna. Dla tych, którzy wolą naturalne sposoby na odzyskanie wewnętrznego spokoju, warto sięgnąć po ziołowe suplementy przeciwlękowe: na przykład Motherwort.
Zaburzenia nerwicowe
Należy pamiętać, że zaburzenia nerwicowe to złożony zespół chorobowy spowodowany zaburzeniami procesów neurochemicznych w mózgu. Wymagają one konsultacji ze specjalistą przed zastosowaniem konkretnych środków medycznych korygujących te zmiany. Podczas leczenia większością leków anksjolitycznych, takich jak Fenibut czy Etifoksyna, zaleca się zachowanie ostrożności podczas prowadzenia samochodu lub wykonywania potencjalnie niebezpiecznych czynności wymagających zwiększonej koncentracji uwagi i szybkich reakcji psychomotorycznych. Jednak niektóre nootropy przeciwlękowe, takie jak Tenoten, Selank czy Intellan są odpowiednie do podawania w ciągu dnia. Nie wykazały one senności ani niekorzystnego wpływu na szybkość reakcji. Wręcz przeciwnie, oprócz utrzymywania stanu emocjonalnego znane są również z tego, że poprawiają pamięć i uwagę oraz sprawiają, że jest się aktywnym i wydajnym przez cały dzień.
Źródła
Kovalev GV (1990). Nootropic preparations. https://www.ozon.ru/product/nootropnye-sredstva-kovalev-gennadiy-vasilevich-218589149/?stat=YW5fMQ%3D%3D
Mosolov SN (1998). Contemporary trends in the development of psychopharmacotherapy. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9634727/
Krasucki C, Howard R, Mann A (1999). Anxiety and its treatment in the elderly. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10189597/
Akhapkina VI, Voronina TA (2005). The Spectrum of pharmacological effects of Phenotropil. https://medi.ru/info/6293/
Krasnova VV, Kholmogorova AB (2013). Social anxiety and suicidal behaviour in students. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23739441/
Torshin IY et al (2018). Experience with mexidol in neurological practice. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30499505/
Mosolov SN (2020). Problems of mental health in the situation of COVID-19 pandemic. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32621462/
Chukanova EI et al (2021). The efficacy of antioxidant treatment with mexidol forte in 250 patients with chronic cerebral venous insufficiency. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33834719/
