Winpocetyna (nazwa handlowa Cavinton®) to półsyntetyczna pochodna winkaminy (z barwinka), która od ponad trzech dekad jest stosowana w wielu krajach azjatyckich
i europejskich w leczeniu zaburzeń pamięci związanych z wiekiem oraz zaburzeń naczyniowo-mózgowych, takich jak udar i demencja. Dzięki bogactwu mechanizmów działania o potencjale nootropowym i intrygujących właściwościach, winpocetyna stała się niedawno obiektem zainteresowania neurohackerów z całego świata.
Działanie winpocetyny jest wielokierunkowe i łączy w sobie poprawę przepływu krwi w mózgu, neuroprotekcję oraz modulację glutaminianu/dopaminy. Powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych poprzez hamowanie fosfodiesterazy 1 (PDE1), co z kolei zwiększa stężenie cAMP/cGMP, szczególnie wyraźnie w mikronaczyniach, a poprzez hamowanie kanałów Na⁺/Ca²⁺ w czerwonych krwinkach zmniejsza lepkość krwi, co dodatkowo ułatwia przepływ krwi w mózgu. Poprzez poprawę przepływu krwi mózgowej (CBF) i pobudzanie wydajności mitochondriów, zwiększa wykorzystanie glukozy i tlenu w neuronach. Jako przeciwutleniacz, wychwytuje reaktywne formy tlenu (ROS) i hamuje peroksydację lipidów.
To jednak nie wszystko, winpocetyna działa bowiem także neuroprotekcyjnie przeciwko ekscytotoksyczności glutaminianu poprzez blokowanie kanałów sodowych bramkowanych napięciem i łagodne hamowanie receptorów NMDA. Wspomniane wcześniej hamowanie PDE1 może odpowiadać za pewne właściwości nootropowe winpocetyny, ponieważ przypuszcza się, że pośrednio wzmacnia ona sygnalizację dopaminergiczną w korze przedczołowej. Wykazano, że wywiera działanie przeciwzapalne poprzez supresję NF-κB i IL-1β, a zatem może mieć działanie terapeutyczne w stanach neurozapalnych (np. po wstrząsie mózgu, w przebiegu długotrwałego COVID).
Poza oficjalnymi wskazaniami, winpocetyna znajdowała zastosowanie w leczeniu szumów usznych, w profilaktyce migreny i celem usprawnienia funkcji poznawczych.
Poprzez zwiększenie przepływu krwi w mózgu oraz modulację glutaminianu i dopaminy, winpocetyna może poprawiać koncentrację i wspierać funkcje wykonawcze w ADHD. Niektóre badania sugerują poprawę pamięci operacyjnej u osób starszych; istnieją również doniesienia o łagodnym działaniu symulującym obserwowanym w przypadku tego związku w ADHD. Ponadto, poprzez blokadę kanałów sodowych, winpocetyna może tłumić przeciążenie sensoryczne, stosunkowo częste w autyzmie. Co więcej, według dowodów anegdotycznych wydaje się zmniejszać nadwrażliwość słuchową i szumy uszne (związane z naczyniowym działaniem winpocetyny), a tym samym może łagodzić objawy mizofonii.
W krajach Europy Wschodniej bywa przepisywana w przypadku migren przedsionkowych, a także w niektórych przypadkach urazowego uszkodzenia mózgu, ponieważ uważa się, że ułatwia powrót do zdrowia i redukuje mgłę mózgową.
Korzyści ze stosowania winpocetyny
- zwiększony przepływ krwi przez mózg;
- może poprawić koncentrację;
- zwiększa czujność;
- łagodzi objawy migreny;działanie antyoksydacyjne;
- działanie przeciwzapalne;
- wsparcie funkcji wykonawczych;
- zmniejszenie nadwrażliwości słuchowej i szumów usznych;
- poprawa pamięci roboczej;
- potencjalne wsparcie w leczeniu „długiego COVID”;
- ułatwia powrót do zdrowia po udarze i urazowym uszkodzeniu mózgu;
- ochrona przed ekscytotoksycznością glutaminianu.
.Działania niepożądane
- łagodny ból głowy;
- zawroty głowy;
- dolegliwości żołądkowo-jelitowe;
- niedociśnienie (rzadko);
- bezsenność (w przypadku późnego przyjęcia).
Interakcje
- leki przeciwzakrzepowe (np. warfaryna): działanie addycyjne ze względu na łagodne działanie przeciwpłytkowe;
- inne leki rozszerzające naczynia krwionośne (np. azotany): ryzyko niedociśnienia;
- leki pobudzające (np. amfetaminy, metylofenidat): chociaż możliwe jest synergistyczne zwiększenie perfuzji mózgowej, należy monitorować ciśnienie krwi.
Dawkowanie
Winpocetynę zazwyczaj podaje się doustnie w dawce 5–20 mg/dobę (raz dziennie lub w dwóch dawkach podzielonych).
W przypadku doraźnego stosowania (np. podczas nauki, zadań wymagających wysiłku intelektualnego) dawka 10–15 mg przyjmowana 1–2 godziny przed zadaniem wydaje się maksymalizować efekt, natomiast dawka 5–10 mg dwa razy dziennie jest uważana za wystarczającą dla uzyskania trwałych, długoterminowych korzyści.
Ze względu na właściwości wazodylatacyjne winpocetyny zaleca się rozpoczęcie leczenia od małej dawki (5 mg), aby ocenić indywidualną tolerancję i zmniejszyć ryzyko niedociśnienia.
