Teakryna (znana również jako kwas tetrametylourowy) jest alkaloidem purynowym strukturalnie podobnym do kofeiny, ale o odmiennych efektach farmakologicznych
i subiektywnych. Występuje naturalnie, zwłaszcza w roślinie herbacianej Camellia assamica var. kucha, i jest stosowana od wieków w tradycyjnej medycynie chińskiej. Ostatnio zyskała uwagę Zachodu jako alternatywa dla kofeiny „nowej generacji”.
Efekty teakryny wynikają z jej aktywności w obrębie wielu szlaków. Podobnie jak kofeina, moduluje receptor adenozyny, działając jako antagonista receptorów A₁ i A₂ₐ. Ze względu na stosunkowo niższe powinowactwo, rzadziej powoduje uczucie nadmiernej stymulacji
i „roztrzęsienia”. Według badania na myszach opublikowanego w Journal of Pharmacology, teakryna zwiększa ekspresję receptorów dopaminy (DA) i D₂. Ponadto, w przeciwieństwie do kofeiny, może z czasem zwiększać wrażliwość na dopaminę. Co więcej, teakryna nie uzależnia (zaprzestanie jej stosowania nie wiąże się z wystąpieniem objawów odstawiennych)
i wykazuje działanie samoograniczające (wyższe dawki nie zwiększają liniowo stymulacji). W 8-tygodniowych badaniach na ludziach nie zaobserwowano wzrostu tolerancji. Podobnie jak wiele innych naturalnie występujących związków, teakryna posiada właściwości przeciwzapalne i wiadomo, że zmniejsza neurozapalenie poprzez hamowanie NF-κB. Ponadto stwierdzono, że w modelach gryzoni teakryna zwiększa poziom BDNF, potencjalnie wspierając neuroplastyczność. Chociaż wykazano, że teakryna zwiększa wytrzymałość u myszy, dane dotyczące ludzi są ograniczone; prawdopodobnie jednak zmniejsza odczuwany wysiłek.
Anegdotyczne doniesienia wspominają o łagodniejszej, trwającej dłużej (6–8 godzin) stymulacji bez wyraźnego efektu odbicia. Dzięki modulacji dopaminy wydaje się wywoływać stan zadowolenia lub łagodną euforię. Jako mniej lękotwórcza alternatywa dla kofeiny, może być szczególnie pomocna dla osób podatnych na nadmierną stymulację (częstą chociażby
w zaburzeniach ze spektrum autyzmu), ułatwiając podejmowanie zadań bez niepożądanych efektów sympatykomimetycznych. Z drugiej strony, wydaje się mieć łagodne działanie przeciwlękowe.
Korzyści ze stosowania teakryny
- zwiększona czujność i koncentracja;
- lepsze skupienie;
- poprawa nastroju;
- promuje nastawienie na zadania;
- przeciwdziała prokrastynacji;
- niższy poziom lęku;
- może poprawić wyniki sportowe;
- pomaga zmniejszyć spożycie kofeiny.
Skutki uboczne
- suchość w ustach;
- łagodne dolegliwości żołądkowo-jelitowe;
- senność (małe dawki);
- spowolnienie oddechu (małe dawki);
- bezsenność (bardzo duże dawki);
- drżenie (bardzo duże dawki).
Przeciwwskazania
Chociaż teakryna prawdopodobnie nie podniesie ciśnienia krwi do niebezpiecznego poziomu, należy zachować ostrożność u osób z nadciśnieniem tętniczym.
Interakcje
- stymulanty ośrodkowego układu nerwowego (synergia w małych dawkach);
- inhibitory MAO (zalecana ostrożność ze względu na modulację dopaminy).
Dawkowanie
Teakrynę zazwyczaj stosuje się w dawce 50–200 mg/dobę. Przyjmuje się ją doustnie, a ze względu na okres półtrwania wynoszący 8–10 godzin, należy ją przyjmować wcześnie rano.
