Pitolisant, wprowadzony na rynek jako Wakix®, jest lekiem stosowanym głównie w leczeniu nadmiernej senności w ciągu dnia (EDS) i katapleksji u dorosłych z narkolepsją, i jako taki jest uważany za pierwszy w swojej klasie lek o unikalnym mechanizmie działania. W przeciwieństwie do klasycznych stymulantów OUN (tj. metylofenidat, sole amfetaminy) lub środków stymulujących czuwanie, takich jak modafinil i jego analogi, wywiera on swoje działanie głównie poprzez selektywny antagonizm receptora histaminowego H₃. Zamiast bezpośrednio pobudzać czuwanie, zwiększa uwalnianie histaminy w mózgu poprzez blokowanie jej autoreceptorów H₃. Biorąc pod uwagę, że histamina jest kluczowym neuroprzekaźnikiem wspomagającym czuwanie, pitolisant poprawia czujność, nieobciążony najczęstszymi skutkami ubocznymi swoich poprzedników – drażliwością lub uzależnieniem.
Pitolisant był również badany pod kątem leczenia nadmiernej senności w ciągu dnia spowodowanej obturacyjnym bezdechem sennym. Stwierdzono, że jest on ogólnie dobrze tolerowany w porównaniu z tradycyjnymi lekami na narkolepsję, od których różni się również tym, że nie niesie ze sobą ryzyka nadużywania lub uzależnienia (ważny punkt do rozważenia, jeśli chodzi o alternatywy, takie jak metylofenidat lub, w mniejszym stopniu, modafinil).
Wykazano również, że zmniejsza senność w ciągu dnia bez pogarszania objawów ruchowych u pacjentów z chorobą Parkinsona. Co więcej, wczesne badania sugerują potencjał terapeutyczny pitolisantu w ADHD, wskazując, że modulacja histaminy może pomóc w skupieniu uwagi (co w rzeczywistości może wyjaśniać korzystne wyniki uzyskane u niektórych pacjentów z modafinilem). W przypadku osób z ADHD i zaburzeniami związanymi z używaniem substancji psychoaktywnych w wywiadzie, pitolisant może mieć potencjał do bycia prawdziwym przełomem ze względu na subtelność jego mechanizmów działania. Podczas gdy stwierdzono, że zwiększa uwalnianie dopaminy w korze przedczołowej, nie wpływa w ten sam sposób na regiony mózgu związane z nagrodą, takie jak jądro półleżące, oferując zalety poprawy funkcji wykonawczych bez ryzyka uzależnienia.
W rzeczywistości wczesne badania wykazują potencjalne dodatkowe korzyści pitolisantu w depresji opornej na leczenie, prawdopodobnie poprzez jego działanie histaminergiczne i dopaminergiczne. Biorąc pod uwagę wyniki badań pilotażowych z 2021 r. sugerujące poprawę motywacji i uwagi, a także ostatnie odkrycia, które wskazują na udział histaminy w złożonych procesach pamięci i uczenia się, spekuluje się, że pitolisant może wzmacniać i uzupełniać działanie leków SSRI/SNRI. Ostatnie badania na zwierzętach wykazały poprawę pamięci roboczej z antagonistami H3; wykazano również, że histamina zwiększa poziom acetylocholiny w hipokampie. To właśnie z powodu takich odkryć pitolisant jest czasami omawiany w kręgach biohackingu i nootropów ze względu na jego działanie pobudzające i poprawiające pamięć. Wskazuje się, że w przeciwieństwie do standardowych stymulantów, pitolisant może promować pewien stopień jasności umysłu bez nadmiernej stymulacji lub niepokoju.
Wiele osób z autyzmem zmaga się z nadmierną sennością w ciągu dnia i “mgłą mózgową”, co według niektórych badań może być spowodowane niskim poziomem histaminy w autystycznych mózgach. W rzeczywistości niektórzy klinicyści już przepisują pitolisant poza wskazaniami w przypadku zmęczenia związanego z ASD (zespół aspergera), z mieszanymi, ale ogólnie obiecującymi wynikami. Pod względem działań niepożądanych pitolisant wykazuje imponująco bezpieczny profil, co jest szczególnie widoczne w odniesieniu do opieki zdrowotnej nad układem sercowo-naczyniowym. Jedynymi wadami tego „inteligentnego leku”, jak na razie, są cena i brak natychmiastowych efektów, ponieważ potrzeba nawet kilku tygodni, aby jego pełne działanie się ujawniło.
Korzyści z przyjmowania pitolisantu
- zwiększona przytomność i aktywność;
- lepszy nastrój;
- wzrost motywacji;
- poprawa pamięci roboczej;
- zmniejszenie anhedonii;
- spadek impulsywności;
- potencjalna pomoc w walce z „mgłą mózgową”;
- lepsze funkcje wykonawcze;
- polepszona kontrola myśli;
- jasność umysłu bez uczucia niepokoju.
Efekty uboczne
- ból głowy;
- nudności;
- bezsenność.
Dawkowanie
Pitolisant najlepiej przyjmować rano, aby zmaksymalizować jego skuteczność i zmniejszyć ryzyko bezsenności. Zaleca się rozpoczęcie stosowania od dawki 4,45 mg (po przebudzeniu). Po tygodniu dawkę można podwoić. Następnie, w razie potrzeby, dawkę można zwiększyć do 17,8 mg.
Należy pamiętać, że pitolisant jest metabolizowany przez enzym CYP2D6, a zatem jednoczesne stosowanie jego inhibitora ( np. bupropionu) zwiększyłoby ekspozycję na pitolisant około 2,2-krotnie.
U osób metabolizujących bardzo szybko CYP2D6 może być konieczne podawanie dawki nawet 36 mg na dobę w celu uzyskania efektów terapeutycznych.
