Mesylany ergoloidowe, pierwotnie opracowane w połowie XX wieku jako lek na niewydolność naczyń mózgowych i związane z wiekiem pogorszenie funkcji poznawczych (sprzedawane pod nazwami takimi jak Hydergine, Circanol i Redergin), są mieszaniną trzech uwodornionych alkaloidów sporyszu: dihydroergokorniny, dihydroergokrystyny i dihydroergokryptyny.
Chociaż mesylany ergoloidowe straciły na popularności w medycynie głównego nurtu, ich stosowanie spadło bowiem w ostatnich dekadach z powodu niewystarczających dowodów klinicznych i rozwoju nowszych leków nootropowych, pozostają one interesującą ofertą dla osób zainteresowanych substancjami o umiarkowanym potencjale neuroprotekcyjnym i poprawiającym funkcje poznawcze, a także dobrze udokumentowaną historią stosowania u ludzi.
Chociaż dokładne mechanizmy działania mesylanów ergoloidowych pozostają niejasne, wiadomo, że wykazują one szereg właściwości neuroaktywnych. Wiadomo o ich pewnym działaniu neuroprotekcyjnych i przeciwzapalnych; uważa się również, że mogą chronić przed ekscytotoksycznością. Poprzez działanie serotoninergiczne i adrenergiczne, modulację receptorów 5-HT₁ₐ i α-adrenergicznych, potencjalnie poprawiają one przepływ krwi w mózgu i zapewniają pewien poziom neuroprotekcji. Jako łagodny agonista dopaminy (szczególnie w miejscach receptorów podobnych do D₂), mogą także oferować łagodne wzmocnienie funkcji poznawczych, co wyjaśnia ich historyczne zastosowanie w chorobie Parkinsona czy też i ich zastosowanie w leczeniu demencji. Co więcej, mogą one dodatkowo wspierać funkcje poznawcze poprzez poprawę metabolizmu, gdyż zwiększają wykorzystanie glukozy w mózgu i produkcję ATP.
Chociaż początkowo stosowane w leczeniu otępienia starczego i otępienia naczyniowego, w praktyce klinicznej zostały w dużej mierze zastąpione przez inhibitory acetylocholinoesterazy (np. donepezil) i antagonistów NMDA (np. memantyna). Niektóre badania mesylanów ergoloidowych sugerują łagodną poprawę pamięci, uwagi i dezorientacji u pacjentów w podeszłym wieku, ale dowody na ich skuteczność kliniczną są ogólnie uważane za niezadowalające. Ich działanie dopaminergiczne mogłoby, przynajmniej teoretycznie, łagodzić niektóre objawy ADHD (podobnie jak w przypadku innych pochodnych sporyszu, takich jak bromokryptyna).
Anegdotyczne doniesienia sugerują poprawę koncentracji i jasności umysłu, jednak nigdy nie przeprowadzono rzetelnych badań klinicznych w tym zakresie. W niektórych starszych badaniach obserwowano za to pozytywny wpływ mesylanów ergoloidowych na nastrój, prawdopodobnie dzięki modulacji serotoniny/dopamy. Choć więc zdecydowanie nie jest to lek pierwszego rzutu w leczeniu depresji, może jednak przynieść pewną ulgę w apatii u pacjentów z demencją.
Korzyści ze stosowania mezylanów ergoloidowych
- poprawa uwagi i koncentracji;
- zwiększona jasność umysłu;
- wsparcie pamięci i uczenia się;
- optymalizacja funkcji poznawczych poprzez poprawę metabolizmu;
- neuroprotekcja;
- działanie przeciwzapalne;
- poprawa nastroju;
- możliwe wsparcie w leczeniu demencji;
- potencjalne złagodzenie niektórych objawów ADHD;
- może chronić przed ekscytotoksycznością.
Skutki uboczne
- nudności;
- zawroty głowy;
- dolegliwości żołądkowo-jelitowe;
- niedociśnienie ortostatyczne;
- ból głowy;
- przekrwienie błony śluzowej nosa;
- bradykardia (rzadko).
Interakcje i przeciwwskazania
Ze względu na działanie dopaminergiczne mesylany ergoloidowe są przeciwwskazane u pacjentów z psychozą. Osobom z chorobami układu sercowo-naczyniowego zaleca się konsultację lekarską przed rozpoczęciem stosowania mezylanów ergoloidowych ze względu na ryzyko niedociśnienia i bradykardii.
Pochodne sporyszu mogą powodować skurcze macicy i dlatego nie powinny być stosowane w ciąży. Stężenie pochodnych sporyszu może znacznie wzrosnąć podczas stosowania inhibitorów CYP3A4 (np. soku grejpfrutowego, ketokonazolu).
Należy zachować ostrożność, szczególnie w dobieraniu dawek u pacjentów leczonych lekami przeciwnadciśnieniowymi, aby uniknąć wystąpienia przełomu hipotensyjnego w wyniku addycyjnego działania przeciwnadciśnieniowego mesylanów ergoloidowych.
W przypadku innych leków dopaminergicznych prawdopodobne są różne scenariusze interakcji, w zależności od ich charakteru i mechanizmów działania. Podczas gdy mesylany ergoloidowe mogą nasilać działanie addytywne lub synergistyczne niektórych leków (np. L-DOPA, leki pobudzające ośrodkowy układ nerwowy), działanie terapeutyczne niektórych leków może być znacznie osłabione, jeśli nie zostanie wyeliminowane poprzez mechanizmy przeciwstawne (np. leki przeciwpsychotyczne).
Dawkowanie
Najczęściej w warunkach klinicznych mezylany ergoloidowe podawano w dawce 1–2 mg, doustnie w postaci kapsułek, trzy razy dziennie (do 4,5–6 mg/dobę). Alternatywnie, w celu szybszego wchłaniania, można stosować preparaty podjęzykowe.
W kręgach biohackingu często eksperymentowano z niskimi dawkami mesylanów ergoloidowych (0,5–2 mg/dobę) w celu poprawy jasności umysłu i zmniejszenia zmęczenia. Stwierdzono, że najlepiej unikać dawkowania wieczorem, aby zmniejszyć ryzyko bezsenności, której mogą doświadczać niektóre osoby.
